اشکال دارویی فقط قرص و آمپول نیست

اشکال دارویی فقط قرص و آمپول نیست!

اشکال دارویی فقط قرص و آمپول نیست

اشکال دارویی فقط قرص و آمپول نیست , امروزه داروها به علل مختلفی همچون پیشگیری از بیماری های خاص، التیام علایم و درمان بیماری ها، تقویت افراد در مقابله با بیماری ها و …. به کار می روند. کاربرد وسیع این مواد بدون آگاهی و شناخت عمومی از آنها خالی از لطف نخواهد بود. در این مقاله به  ذکر مطالبی در مورد داروها می پردازیم :

منشاء داروها چیست ؟

در قدیم داروها از مواد معدنی، گیاهی و در برخی موارد از حیوانات تهیه می شدند اما امروزه اکثر داروها از طریق فرآیندهای شیمیایی ساخته می شوند. البته لازم به ذکر است که هم اکنون نیز بسیاری از داروها اشکال مصنوعی موادی هستند که در طبیعت وجود دارند اما به علت مصرف زیاد و یا مسایل اقتصادی، استفاده مستقیم از منابع طبیعی برای تولید آنها انجام نمی شود.

 

چرا گاهی داروهای یکسان، نام های متفاوت دارند؟

وقتی داروی جدیدی کشف می شود و مراحل تأیید از سازمان های مسئول را می گذراند ، با نام انتخابی سازنده آن روانه بازار می شود. سازنده دارو به لحاظ فنی تا ۲۰ سال حق انحصاری تولید دارو را دارد اما ممکن است دیگر سازندگان دارو نیز پس از مدتی ، در آزمایشگاههای تحقیقاتی خود به حکم تصادف به فرمول همان دارو دست یابند. در این حال آنها موظف به ارائه آن دارو با نام تجاری متفاوت از داروی قبلی موجود در بازار می باشند که شکل ظاهری آن نیز می تواند متفاوت از آن باشد. بدیهی است این داروهای یکسان نام ژنریک مشابه اما نام تجاری متفاوت دارند.

 

داروها چگونه نامگذاری می شوند؟

تمام داروهای مورد مصرف عمومی دارای سه نام هستند : اول ، نام ژنریک که نام رسمی – پزشکی است که با توجه به ماده فعال و مؤثر آن و توسط یک کمیته رسمی نامگذاری می شود. دوم ، نام تجاری است که از سوی سازنده دارو و بر اساس سهولت تلفظ، تشخیص و به خاطر سپاری دارو انتخاب می شود و سوم ، نام شیمیایی است که جنبه فنی دارد.

 

اشکال دارویی فقط قرص و آمپول نیست

با وجود مراحل مختلف تأیید دارو و حذف داروها با خطر سمیت بالا چرا برخی داروها که دارای عوارض جانبی زیاد هستند وارد بازار می شوند؟

یک دارو پس از نشر باید مراحل متفاوتی را برای اخذ مجوز تولید بگذراند که این مراحل به طور متوسط ۱۰- ۶ سال طول می کشد. قانوناً یک دارو باید مطمئن و از نظر پزشکی مؤثر باشد ، لذا به مقایسه عوارض جانبی و میزان فواید آن می پردازند. به عنوان مثال یک داروی دارای عوارض جانبی که تنها خاصیت آن رفع یک سردرد معمولی است ، بدون شک مورد تایید قرار نخواهد گرفت اما ممکن است یک داروی خطرناک سمی که برای معالجه سرطان مؤثر است مورد تایید قرار گیرد. تناسب و سازگاری پزشکی ، بخشی از فرآیند تایید دارو است. البته بدیهی است این مطلب در مورد داروهایی که به طور غیر مجاز ساخته و روانه بازار می شوند صدق نمی کند.

اشکال دارویی فقط قرص و آمپول نیست!

منظور از عوارض جانبی داروها چیست؟

عوارض جانبی دارو ، واکنش هایی هستند که بر اثر مصرف دارو می توانند در فرد ( نه همیشه ) ظاهر شوند. علت آن نیز انتشار دارو، در سراسر بدن است ، چه دارو به طور خوراکی مصرف شود و چه از راه تزریق یا استنشاق باشد. لذا اثرات ناشی از تأثیر دارو بر سایر بافت ها( غیر از بافت هدف دارو) باعث ایجاد علایمی می شود که عوارض جانبی آن دارو نامیده می شود. به عنوان مثال داروهای آنتی کولیزژیک که برای برطرف کردن اسپاسم دیواره روده باریک تجویز می گردند می توانند بر چشم اثر گذاشته و باعث خشکی دهان شوند و همچنین با تأثیر گذاری روی مثانه باعث احتباس ادرار شوند. البته اینگونه عوارض ممکن است بسیار جزئی باشند و بعد از عادت کردن به دارو به تدریج ناپدید شوند ، ولی در صورت تداوم آنها بر حسب تصمیم پزشک معالج می توان مقدار مصرف داروها را کم کرد یا فاصله زمانی مصرف دارو را افزایش داد و یا نهایتاً از داروی مشابه دیگری استفاده کرد.

البته نکته قابل ذکر در این میان ، واکنش های نامطلوب است که متفاوت از عوارض جانبی هستند. آنها واکنشهایی هستند غیرمنتظره و پیش بینی نشده که به اثرات و عوارض معمولی یک دارو ارتباط ندارند و می توانند ناشی از حالات آلرژیک(حساسیتی) ، یا اختلال وراثتی(مثل فقدان آنزیم غیر فعال کننده دارو) ، بر وراثتی(مثل فقدان آنزیم غیر فعال کننده دارو) و یا بر اثر تداخل با داروهای دیگر باشند که شامل جوش پوستی، ورم صورت، زردی و حتی شوک و اغماء است. ظهور واکنش های نامطلوب، معمولاً ایجاب می کند که مصرف دارو قطع شود.

 

داروها به چند شکل وجود دارند و تفاوت اشکال مختلف آنها چیست؟

داروهای جامد عمدتاً به شکل قرص، کپسول ، شیاف ، کرم و پماد وجود دارند. قرص ها ذرات دارویی هستند که به کمک یک ماده چسباننده و افزودنیهای دیگر به شکل گرد ، استوانه ای و یا …. در آمده اند که خود به صورت قرص های بلعیدنی(مانند اکثر قرص های موجود در بازار که پس از بلع در مجاری گوارشی هضم و جذب می شوند ) قرص های جویدنی(که به منظور جذب سریع تر دارو طراحی شده اند) قرص های مکیدنی(جهت جذب آرامتر و بقای بیشتر ماده دارویی در فضای دهان می باشند که معمولاً این داروها نقش ضد عفونی کننده و یا بی حس کننده مخاط دهان را دارند) در بازار وجود دارند. در کپسول، ذرات دارویی داخل یک پوشش ژلاتینی قرار گرفته که این پوشش در معده و روده حل می شود و دارو آزاد می گردد. گاهی ترکیب پوشش ژلاتینی طوری است که در معده حل نشود و تنها در روده باریک قابلیت حل را داشته باشد. در شیاف ذرات دارو و روکش آنها طوری طراحی شده که قابلیت جذب سریع از طریق مخاط را داشته باشد. در کرم دارو قابلیت جذب از طریق پوست را دارد.

داروهای مایع نیز به شکل شربت، الگزیر، سوسپانسیون و آمپول تزریقی وجود دارند. شربت داروی حل شده در یک محلول غلیظ قندی است که بعضاً برای بهبود طعم به آن چاشنی نیز می افزایند. الگزیر مشابه شربت است اما در اینجا آب و الکل به عنوان حلال به کار رفته است. مانند الگزیر اکسپکتورانت که ضد سزفه است. سوسپانسیون، ذرات بسیار ریز داروست  که در یک حلال مایع به شکل معلق قرار گرفته اند و آمپول های تزریقی که با ترکیبی خاص جهت ورود مستقیم به داخل سیستم خونرسانی بدن ساخته می شوند.

اسپری ها نیز فرم گازی(استنشاقی) داروها هستند.

صفحه اصلی سایت

اشکال دارویی فقط قرص و آمپول نیست!

مقالات بعدی مارا در این زمینه دنبال کنید .

در مقالات بعد نگاهی عمیق به اشکال مختلف داروها می اندازیم .

دیدگاه ها غیرفعال است